background image
du¤unu içermelidir. Romatizmal tutulumun dokuz spesifik tipi çeflitli
tan>sal olas>l>klar veya hipotezler için bir ana çerçeve olarak düflünül-
melidir (bkz. fiekil 277-1B). Afla¤>daki paragraflarda belirtilen bu do-
kuz kategori Tablo 277-1'de tipik hastal>klar, laboratuar testlerinin ör-
nekleri ve tedavilerle birlikte sunulmufltur. Tablo 277-1 ve afla¤>daki
tan>mlamalar bu bölümün ilerideki konular>yla ilgili daha detayl> bil-
giler için bir temel teflkil etmektedir.
Sinovit
Eklemdeki sinovial membran inflamasyonu, RA ve di¤er otoim-
mun hastal>klar gibi inflamatuvar poliartritler için tipiktir. RA'daki
kal>c> sinovit geri dönüflümsüz eklem hasar>na yol açabilir.
Entezopati
Entezis tendon, ligaman ve eklem kapsüllerinin kemi¤e tutundu-
¤u anatomik geçifl bölgeleridir. Bu bölgedeki inflamasyon ankilozan
spondilitin prototipi oldu¤u seronegatif romatizmal hastal>klar ailesi-
nin ana özelli¤idir. Bu grubun di¤er ö¤eleri postinfeksiyoz entezit veya
venereal reaktif artrit, psöriatik artrit ve inflamatuar ba¤>rsak hastal>k-
lar>yla iliflkili artropatileri içerir. Ankilozan spondilitte sakroiliak ek-
lemler ve omurgan>n apofizyel eklemleri karakteristik bir inflamasyon
ve kemik ankilozuna (öncelikle aksiyel) e¤ilim sergiler, oysa psöriatik
artritte oligo-poliartritle (öncelikle periferik) birlikte entezit s>kt>r.
Kristale Ba¤l> Sinovit
Monosodyum ürat (gut), kalsiyum pirofosfat (pseudogut) veya
hidroksiapatit kristalleri sinovial s>v>da ve eklem yüzeyinde akut bir
inflamatuar reaksiyon oluflturabilirler. Kristal artriti, ayn> zamanda
genellikle bir veya sadece birkaç eklemi etkiler. Eklem s>v>s> aspirasyo-
nu ve sinovial s>v>n>n kristal varl>¤> aç>s>ndan polarize >fl>k mikrosko-
bu ile tetkiki tan>y> sa¤layacakt>r. Kalsiyum pirofosfat birikim hastal>-
¤>nda (CPPD) s>k olarak radyolojik olarak hyalin k>k>rdakta kondro-
kalsinozis izlenir.
Eklem Bofllu¤u Hastal>¤>
Septik artrit eklem bofllu¤una mikroorganizmalar>n hematojen ya-
y>l>m>, yumuflak dokulardan lokal ilerlemesi veya eklem içi giriflimler
sonras> yoluyla geliflebilir. Eklem enfeksiyonlar>nda istirahatte bile
ciddi a¤r> görülür ve tan> eklem aspirasyonu, gram boyama ve sinovi-
al s>v>n>n kültürü ile konur. Eklem protezleri eklemin infeksiyona yat-
k>nl>¤>n> artt>r>r. Hemartroz olarak bilinen eklem bofllu¤undaki kan
mikrofraktürler, koagülopati veya tümörlerden kaynaklanabilir.
K>k>rdak Dejenerasyonu
OA osteofitlerin oluflumuna neden olan kemik yan>t> ile birlikte
olan k>k>rdak kayb> olarak tan>mlan>r. Primer OA'>n k>k>rdak yüzeyin-
de küçük çatlaklar ve takiben k>k>rdak dejenerasyonuna yatk>nl>k ya-
ratan k>k>rda¤>n biyokimyasal anormallikleri taraf>ndan oluflturuldu-
¤u düflünülmektedir. Sekonder OA RA, ankilozan spondilit, septik ar-
trit ve CPPD gibi inflamatuvar durumlar>n bir sonucu olarak geliflebil-
mektedir. Eklem hipermobilitesi ve geçirilmifl travmalar OA'ya yat-
k>nl>k oluflturan di¤er mekanik faktörlerdir.
Osteoartiküler Hastal>k
Osteopeni/osteoporoz ço¤u romatizmal hastal>¤> komplike edebi-
lir ve Bölüm 264'de bu konudan bahsedilmifltir. Vasküler yetmezli¤e
ba¤l> kemik uç yüzeyinin kollaps> ile ortaya ç>kan osteonekroz yüzeyi
saran eklem k>k>rda¤>n> parçalar ve ezilmesine neden olur. Osteonek-
roz idiopatik veya orak hücreli anemi, karaci¤er hastal>¤> gibi sistemik
bir hastal>kla iliflkili olabilir; yüksek doz kortikostreoidlerle tedavi
sonras> geliflebilir. Periostit olarak bilinen periostun infalamasyonu hi-
pertrofik pulmoner ostreoartropati ve çomaklaflma ile iliflkili olabilir.
Bu sendrom altta yatan bir akci¤er kanseri için ipucu olabilir.
Proksimal iskelet kaslar>n>n inflamasyonu ve güçsüzlü¤ü (genel-
likle a¤r>s>zd>r) polimyozit, dermatomiyozit ve inklüzyon cisimcikli
myozit gibi inflamatuvar miyozitlerin karakteristik özellikleridir. Art-
m>fl kreatin kinaz düzeyleri, elektromiyografik bozukluklar ve kas bi-
opsisindeki karakteristik histolojik anormallikler inflamatuvar myo-
zitlerin tan>s>n> koydurur.
Lokal ve Bölgesel Bozukluklar
Tendinit, bursit, boyun ve bel gerilmeleri gibi eklem d>fl> bozuk-
luklar yayg>n bölgesel problemlerdir. Bu bozukluklar genellikle anal-
jeziklere, nonsteroidal anti inflamatuar ilaçlara, fizik tedaviye, koruyu-
cu atellere veya kortikosteroidlerin enjeksiyonuna yan>t verirler.
Genel Bozukluklar
Bu eklem harici veya eklem d>fl> bozukluklar genellikle artritle ilifl-
kili de¤ildirler. Bu grup polimiyaljia romatika, kompleks bölgesel a¤r>
sendromu/ refleks sempatik distrofi ve fibromiyaljiyi içerir. Polimi-
yaljia romatika genellikle 50 yafl üzeri Avrupal>'lar> etkiler ve sabah tu-
tuklu¤u ile birlikte boyun, omuz ve kalçalarda proksimal kas a¤r>lar>-
na sebep olur ve yüksek eritrosit sedimantasyon h>z> vard>r. Bazen dev
hücreli (temporal) arterit ile iliflkilidir. Fibromyalji genellikle 50 yafl>n-
dan küçüklerde geliflir; yayg>n eklem a¤r>s>, kas a¤r>s>, sabah tutuklu-
¤u, önemli yorgunluk ve düzeltilemeyen uyku bozuklu¤u ile iliflkisi
vard>r. Bölüm 295'de tarif edildi¤i gibi hassas noktalar>n varl>¤> ile ka-
rakterizedir.
SEÇ
Brooks PM: The burden of musculoskeletal diseases­a global perspective. Clin
Rhematol 2006 2006;25:778-881. An epidemiologic review.
Moore G: Atlas of the Musculoskeletal Examination. Philadelphia, American College of
Physicians, 2003. Available at www.acponline.org (accessed June 26, 2006).
Contains many picture of joint examination.
Thomsen TW, Shen S, Shaffer RW, et al: Videos in clinical medicine. Arthrocentesis of
the knee. N Engl J Med 2006;354:e19. An excellent intructional video.
Romatizmal hastal>klar farkl> patofizyolojik mekanizmalarla olu-
flan bir grup heterojen rahats>zl>klard>r ve kas iskelet sistemi organla-
r>n> oldu¤u gibi di¤er organlar> da tutabilirler. Bu rahats>zl>klar hafif
a¤r>lardan yayg>n eklem ve kas a¤r>s>na ve ciddi hayat> tehdit eden
böbrek yetmezli¤i ve inmeye kadar genifl bir klinik spektrumu kapsar.
Romatizmal hastal>klar>n birçok nedeni olabilirse de, lokal ve sistemik
Bölüm 278
Romatizmal Hastal>klarda Laboratuar
1966
K>s>m XXII
Romatoloji
Rx
Etkin tedavi do¤ru tan> üzerine kurulmal>d>r (Tablo 277-1). Kesin
bir tan> konulam>yor ise, sorunu tablodaki tan>lardan yak>n olan gru-
bu belirlemek ay>r>c> tan>da yard>mc> olabilir ve bafllang>ç tedavi stra-
tejisi gelifltirilebilir. Hastal>k tablosunun fliddeti ve geliflim h>z>, acil bir
müdahele yada ileri incelemelermi gerekli oldu¤u konusunda belirle-
yici olur. Örne¤in, akut bir monoartrit (septik veya kristal artriti olabi-
lir) acil yaklafl>m gerektirirken, yayg>n hafif bir poliartrit gerektirmez.
Ancak poliartriti ve sistemik hastal>¤> olan bir hastada altta yatan bir
enfeksiyon veya gizli bir malignensinin neden oldu¤u diffüz bir ba¤
dokusu hastal>¤>n> ekarte etmek için h>zl> bir araflt>rma gerekir.
Artrosentez tan>sal aç>dan yard>mc>d>r ve sinovial s>v> aspirasyo-
nu semptomlar> azaltmak ve gerekti¤inde steroid enjeksiyonu yap-
maya izin verdi¤i için terapötik olarak faydal>d>r. Bu metinin ekinde
sunulan online versiyondaki fotograflarda s>k enjeksiyon yap>lan ek-
lemler ve i¤ne aspirasyonu için önemli noktalar gösterilmifltir.
Tan>dan ayr> olarak, hasta ve ailenin e¤itimi kronik kas-iskelet
sistemi hastal>klar>n>n tedavisinde baflar>l> olmak için önemlidir. Bilgi-
lendirilmifl hasta tedaviye daha iyi uyum sa¤lar ve gerçekçi beklenti-
lere sahip olur. Kas-iskelet sistemi hastal>¤>nda amaç a¤r>n>n kontro-
lünü sa¤lamak, eklem hasar>n> engellemek ve hastan>n ba¤>ms>zl>¤>-
n> sürdürmektir. Bu nedenle tedavi bireysellefltirilmelidir ve problem-
lerin erken belirlenmesi, do¤ru tan> konmas> ve tedavi yan>t>n>n sü-
rekli izlenmesi temeli üzerine kurulmal>d>r.
Tedavi
278
ROMATHASTALIKLARDA
LABORATUAR
David S. Pistsky