daki mutasyonlar>n %97'sinden sorumludur. Ancak klinik ekspresyon
ayn> genotipi tafl>yan bireyler aras>nda belirgin derecede de¤iflkendir.
TSD için kullan>lan bir saptama program>n>n, genotipin ve hastal>¤>n
bafllang>c> ve klinik seyri aras>ndaki zay>f korelasyonu nedeniyle belir-
li bir rolü yoktur. Genetik test bulgular> ortaya ç>karma riski en fazla
olan kiflileri belirleyebilse de, genetik de¤ifliklik semptomlara neden
olmak için yeterli de¤ildir. Tek bafl>na genetik test klinik giriflime ka-
rar verilmesi için yeterli bilgi sa¤lamaz ve karar verme aflamas>nda di-
¤er klinik ve laboratuvar verilerden de yararlan>lmas> gerekir.
Etnik kökenin genetik testlerin seçiminde bir kriter olarak kullan>l-
mas>n> karmafl>klaflt>ran baz> faktörler de vard>r. Hastalar ve aileleri
bu kökeni kesin olarak bilemeyebilirler. Evlat edinme etnik kökeni
karmafl>k hale getirebilir. Son zamanlarda etnik kökeni gizlemek için
sosyal nedenler de oluflmufltur. Toplumlar>n ço¤unda dinsel konversi-
yon oldu¤u için, dinsel tercihler etnik köken için kesin bir gösterge de-
¤ildir. Amerikan toplumu büyük ölçüde karmafl>k etnik kökenli aile-
lerden oluflmaktad>r. Resesif hastal>klar için etnik riskin kullan>ld>¤>
yap>lan risk hesaplamalar> anne ve baban>n her ikisinin de etnik köke-
nine dayan>r. Tablo 38-1'de etnik kökene dayal> genetik testler için bir
model gösterilmifltir.
Aile Öyküsüne Dayanarak Genetik
Riskin De¤erlendirilmesi
Aile öyküsü önemli derecede genetik bilefleni olan bir hastal>k için
artm>fl bir riskin varl>¤>na yönelik önemli ipuçlar> sa¤layabilir. Aile öy-
küsü al>n>rken kanser, kalp hastal>¤> ve diyabet hakk>nda sorular so-
rulmal>d>r. Ancak bunlar çok s>k görülen durumlar oldu¤u için hangi
özelliklerin önemli bir genetik bilefleni düflündürmesi gerekir. Aile öy-
küsünün genetik risk düflündüren özellikleri aras>nda hastal>¤>n erken
bafllang>c>, ayn> durumdan etkilenmifl birden fazla aile üyesi bulunma-
s>, etkilenmifl kiflide fiziksel malformasyonlar gibi ilave özelliklerin
varl>¤> bulunabilir.
Mental Retadasyon ve Demans
Aile öyküsünde mental retardasyon veya demans bulundu¤unda
kal>t>msal bir durum bulunabilece¤i göz önüne al>nmal>d>r. Çocukluk
ça¤> bafllang>çl> mental retardasyon, Down sendromu veya frajil X sen-
dromu da dahil olmak üzere iyi tan>mlanm>fl genetik bilefleni olan ba-
z> hastal>klar> düflündürebilir. Eriflkin bafllang>çl> demans Huntington
hastal>¤> veya erken bafllang>çl> Alzheimer hastal>¤> gibi belirli bir ge-
Bölüm 38
Genetik Riskin De¤erlendirilmesi
220
K>s>m VI
Genetik
TABLO 38-1
ETN
E= etkilenmifl kifli; H= heterozigot kifli; Y= etkilenmifl yenido¤an.
Etnik Grup
Kuzey Avrupal>
Beyazlar
Askenazi (Do¤u
Avrupal>)
Yahudileri
Afrikal>lar
Akdenizliler
Hispanikler
Asyal>lar
Orta Do¤ulular
Yüksek Prevalansl>
Hastal>klar
Kistik fibrozis
Fenilketonüri
Tay-Sachs hastal>¤>
Niemann-Pick hastal>¤>
A
Canavan hastal>¤>
Fankoni anemisi C
Bloom sendromu
Gaucher hastal>¤>
Ailesel disotonomi
Kistik fibrozis
Kal>t>msal anemiler:
orak hücreli anemi,
talasemiler
Kal>t>msal anemiler:
orak hücreli anemi,
talasemiler
Kal>t>msal anemiler:
orak hücreli anemi
Kal>t>msal anemiler:
orak hücreli anemi,
-talasemi
Kal>t>msal anemiler:
orak hücreli anemi,
talasemiler
Protein Düzeyinde veya
Biyokimyasal Düzeyde
Testler
Kanda tripsinojen (sadece
yenido¤an taramas>)
Kanda fenilalanin, tirozin
Hekzosaminidaz A
Sfingomiyelin fosfodiesteraz
(asit sfingomiyelinaz)
Aspartilaçilaz; N-asetilaspartik
asit (idrar)
Glukoserebrozidaz
IKAPPAB kinaz kompleksi-iliflkili
protein ancak klinik test yok
Kanda tripsinojen (sadece
yenido¤an taramas>)
Hematolojik belirleyiciler,
hemoglobin elektroforezi
Hematolojik belirleyiciler,
hemoglobin elektroforezi
Hematolojik belirleyiciler,
hemoglobin elektroforezi
Hematolojik belirleyiciler,
hemoglobin elektroforezi
Hematolojik belirleyiciler,
hemoglobin elektroforezi
Saptananlar
E, Y
E, Y
E, H
E
E
E
E, Y
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
Gen Düzeyindeki Testler
CFTR mutasyonlar>
PAH mutasyonlar>: >600 mutasyon
HEXA mutasyonlar>
SMPD1 mutasyonlar>
ASPA mutasyonlar>
FACC mutasyonlar>
BLM'deki BlmAsh mutasyonlar>
GBA mutasyonlar>
IKAP mutasyonlar>
CFTR mutasyonlar>
Prenatal tan> için
-globin gen
mutasyonlar>
Prenatal tan> için
-globin gen
mutasyonlar>
Prenatal tan> için
-globin gen
mutasyonlar>
Prenatal tan> için
-globin gen
mutasyonlar>
-globin
delesyon testleri
Prenatal tan> için
-globin gen
mutasyonlar>
Saptananlar
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H
E, H