hastal>¤> ortaya ç>kar (Bölüm 227). Nükleer kodlanan genlere ilave ola-
rak oksidatif fosforilasyonda yer alan mitokondriyal komplekslerin 13
proteini mitokondriyal DNA genomunda kodlan>r. Sadece kompleks
II tamam>yla nükleer genom taraf>ndan kodlan>r. Göz, beyin ve kas>
etkileyen genifl bir aral>ktaki bozukluklara mitokondriyal DNA'da yer
al>p oksidatif fosforilasyonu bozan mutasyonlar sebep olur. Mitokon-
driyal genom taraf>ndan kodlanan bozukluklardaki kal>t>m paterni
nükleer DNA'daki mutasyonlar>n sebep oldu¤u bozukluklardan etki-
lenmifl bir anne taraf>ndan tüm çocuklara aktar>lmas>yla ay>rt edilir.
Erkekler mitokondriyal mutasyonu çocuklar>na aktarmaz ve bu se-
beple maternal kal>t>m olarak adland>r>l>r. Hücre bafl>na yaklafl>k
10.000 mitokondriyal genom bulundu¤undan hastal>k ekspresyonun-
daki farkl>l>klara mutant mitokondriyal genomlar>n normallere oran>
heteroplazmi ve ortam sebep olur.
Lizozomal bozukluklar olarak kategorize edilmifl (Bölüm 223). Bu en-
zimlerin ço¤u endositoz yap>lm>fl olan membran bileflenlerinin parça-
lanmas>nda yer al>r ve bunlar defektif oldu¤unda parçalanmayan
substratlar etkilenmifl organlar>n lizozom ve makrofajlar>nda birikir.
asidik lizozomlarda kalmak için fosforilasyon yoluyla polarize olan li-
zozomal enzimlerin mekanizmalar>n>n anlafl>lmas>na yol açm>flt>r. I-
hücre hastal>¤> olan hastalarda plazma membran>n>n endositik resep-
törüne enzimleri yönlendirmek ve bunlar>n lizozomun asidik ortam>n-
da tutulmas> için gereken tan>ma mark>rlar>nda kal>tsal kusurlar var-
d>r. Hastalarda hücresel lizozomal enzimlerin hiçbiri yoktur. Bofl lizo-
zomlar inklüzyon cisimciklikleri gibi görünür (I hücresi). Yanl>fl yön-
lendirilen lizozomal enzimler salg>lan>r ve plazmada bolca bulunurlar
ancak bunlar hücrelerden uzakt>r. Bu hücre d>fl> enzimlerde mannoz-
6 fosfat rezidülerinin olmad>¤> bulunmufltur ve bu gözlem enzimlerin
lizozoma yönlendirilmesi ve protein yap>lar>na fosforile mannoz ekle-
nerek endozomlara tekrar al>nmalar> için gereken post- translasyonel
mekanizmalar>n anlafl>lmas>n> sa¤lam>flt>r. I Hücresi hastal>¤> olan bi-
reylerde bu fosfotransteraz aktivitesi yoktur.
y>k>lmas> için gereken basamaklar> tan>maya yard>mc> olmufltur. Mu-
kopolisakkarid metabolizmas>n>n bozukluklar> (Bölüm 223) aras>nda
Hurler sendromu; Scheie sendromu; Hunter sendromu; Sanfilippo
sendromu tip A, B, C ve D; Morquio sendromu tip A ve B; ve Sly sen-
dromu yer al>r. Gangliozid metabolizmas>n>n bozukluklar> (Bölüm
dozis, sialidozis ve aspartilglikozaminüri yer al>r.
216- 7). Peroksizomlar tekli bir trilaminar membranla s>n>rlanm>fl 0.5-
1 mm çap>nda radyodens organellerdir. Anabolik ve katabolik reaksi-
yonlar bu organel içinde oluflur. Primer yollar plazmalojenler (vinil es-
terleri içeren özgün ya¤ asitleri), kolesterol ve safra asitlerini sentezler.
Di¤er biyosentetik reaksiyonlar aras>nda amino asitlerden glukone-
ogenez ve alanin glioksilat aminotransferaz>n etkisiyle okzalik asit
oluflumu yer al>r. Katabolik reaksiyonlar aras>nda hidrojen peroksidin
peroksizomun geleneksel bir proteini olan peroksizomal katalazla par-
çalanmas>; poliamin oksidasyonu; purin parçalanmas>; etanol oksidas-
yonu; fitanik asit hidroksilasyonu; ve pipekolik asit y>k>m> yer al>r. Pe-
roksizomun majör bir fonksiyonu çok uzun zincirli ya¤ asitlerinin be-
ta oksidasyonudur (>24 karbon). Bu bozukluklar>n tan>s> kanda çok
uzun zincirli ya¤ asitlerinin artmas> ve plazmalojenin azalmas> bulu-
narak konur.
yan hastalar>n tan>nmas>yla olmufltur. Peroksizomal proteinler için he-
def sinyal karboksi terminal uçlar>nda yer alabilir ve alanin glioksilat
aminotransferazdaki mutasyonlar bu enzimin mitokondriye yönlendi-
rilmesinde bozuklu¤a yol açarak sonucunda ailesel hiperoksalüri olu-
flur (Bölüm 221).
Neonatal adrenolökodistrofi
Hiperpipekolik asidemi
Leber'in amarozu
Rizomelik kondrodisplazi punktata (Conradi sendromu)
Peroksizomal 3- okzoaçil- CoA tiolaz eksikli¤i
Peroksizomal açil- CoA oksidaz eksikli¤i
X'e ba¤l> adrenolökodistrofi (bozulmufl lignoseroyl- CoA ve hekza-
kozanoyl- CoA ligaz)
Eriflkin Refsum hastal>¤> (fitanik asit