background image
t>rmak- ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara izin verilmesini destekler.
Baz> olgularda, yaflamak ölmekten daha fazla ac> ve >st>rap yarat>r; ac>
dolu bir yaflam> sona erdirmek >st>rab> azalt>r ve iyilik üretir. Ötanazi
ve/veya doktor-yard>ml> intihar seçene¤inin olmas> bile, insanlar bu-
nu kullanmasalar bile, "psikolojik sigorta" sa¤lar ve insanlara yararl>
olabilir. Üçüncüsü, ötanazi ve doktor-yard>ml> intihar, ahlaki olarak
do¤ru kabul edilen yaflam> devam ettiren tedavilere son verilmesin-
den farkl> de¤ildir. olur; ikisinde de dok-
tor hastan>n yaflam>na son vermeye niyetlidir ve bu yönde davran>r ve
ikisinde de sonuç ayn>d>r: hastan>n ölmesi. Hastan>n r>zas>nda, dokto-
run niyetinde ve sonuçta fark yoksa ahlaki hakl>l>kta da fark olmama-
s> gerekir. Dördüncüsü, ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara izin ver-
mekle kaygan yüzey oluflaca¤> varsay>m>, muhtemel görünmemekte-
dir. Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara müsaade etmenin doktor-has-
ta iletiflimini baltalayaca¤> ve ötanaziye zorlamaya yol açaca¤> düflün-
cesi tamamen spekülatiftir ve verilere dayanmamaktad>r.
1997 kararlar>nda ABD Yüksek Mahkemesi ötanazi ve doktor-yar-
d>ml> intihara anayasal bir hak olmad>¤>n>, ama bu giriflimleri yasal
hale getiren eyaletlere karfl> da anayasal bir yasaklama olmad>¤>n> be-
lirtmifltir. Sonuçta, Oregon'un doktor-yard>ml> intihar> yasal hale ge-
tirmesi anayasaya uygundur. Ancak, son y>llarda di¤er eyaletlerde oy
verenler doktor-yard>ml> intihar> yasal hale getirmek için yap>lan tüm
referandumlarda red oyu vermifller, eyalet yasama meclisleri ise yasa
tasar>lar>n> reddetmifllerdir.
Deneysel Veriler
Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihara iliflkin görüfller ve uygulama-
lar yo¤un olarak araflt>r>lm>flt>r. rmalar Amerikal>lar'>n
%60-70'inin dayan>lmaz a¤r> çeken ölümcül hastalarda ötanazi ve/ve-
ya doktor-yard>ml> intihar> destekledi¤ini, ama di¤er durumlarda öta-
nazi ve/veya doktor-yard>ml> intihara olan toplum deste¤inin belirgin
olarak azald>¤>n> göstermektedir. Amerikal> doktorlar ötanazi ve/ve-
ya doktor-yard>ml> intihara en az destek olanlard>r, onkologlar ise di-
¤er doktorlardan daha da karfl>d>r. -
n>n %18-25'i, onkologlar>n da %43-63'ü ötanazi ve/veya doktor-yar-
d>ml> intihar iste¤i alm>flt>r. Üçüncü olarak, çok say>da çal>flma, Ame-
rikan doktorlar>n>n %5'inden az>n>n ötanazi ve/veya doktor-yard>ml>
intihar uygulad>¤>n> göstermektedir. Onkologlar aras>nda, meslek ya-
flamlar> esnas>nda %4'ü ötanazi, ve %11'i doktor-yard>ml> intihar uy-
gulam>flt>r. Dördüncü olarak, birçok olguda koruma önlemleri çi¤nen-
mifltir. Bir çal>flmada, ötanazi olgular>n>n %54'ünde iste¤inin aileden
geldi¤i, ötanazi olgular>n>n %39'unda ve doktor-yard>ml> intihar olgu-
lar>n>n %19'unda hastan>n depresyonda oldu¤u; olgular>n sadece ya-
r>s>nda iste¤in yinelendi¤i bulundu.
Veriler, sezgilerin tersine ötanazi ve/veya doktor-yard>ml> intihar
isteklerini harekete geçirenin a¤r> de¤il, psikolojik s>k>nt>lar, özellikle
depresyon ve umutsuzluk oldu¤unu göstermektedir. Doktorlar ve
amyotropik lateral skleroz, kanser veya human immunodeficiency vi-
rüsü ile enfeksiyonu olan hastalarla yap>lan görüflmeler, a¤r>n>n öta-
nazi ve/veya doktor-yard>ml> intihar iste¤ine efllik etmedi¤ini; bu is-
te¤in en kuvvetli nedenlerinin depresyon ve umutsuzluk oldu¤unu
göstermifltir. Avustralya ve Hollanda'daki hasta çal>flmalar> depresyo-
nun ötanazi iste¤ini motive etmekteki önemini do¤rulam>flt>r.
Son olarak Hollanda ve ABD'deki veriler, ötanazi ve/veya doktor-
yard>ml> intihar uygulamalar>nda belirgin sorunlar oldu¤unu göster-
mektedir. Hollandal> araflt>rmac>lar, doktor-yard>ml> intihar>n olgula-
r>n %7'sinde komplikasyonlara neden oldu¤unu, olgular>n %15'inde
hastalar>n ölmedi¤ini, komadan ç>kt>¤>n> veya medikasyonu kustu¤u-
nu bildirmifllerdir. Sonuçta, doktor-yard>ml> intihar olgular>n>n yakla-
fl>k %20'sinde, yaflam> sonland>ran ilaç enjeksiyonunu doktor tamam-
lam>fl, doktor-yard>ml> intihar ötanaziye dönüflmüfltür. Bu veriler, öta-
nazi yasad>fl> ve kabul edilemez olmas> halinde doktor-yard>ml> inti-
har>n komplikasyonlar>na ne ad verilece¤i konusunda ciddi sorular
ortaya ç>km>flt>r.
Pratik Konular
Ötanazi ve doktor-yard>ml> intihar uygulanacaksa, tüm fiziksel ve
psikolojik palyasyon denemeleri baflar>s>z olursa düflünülmesi konu-
sunda yayg>n görüfl birli¤i vard>r. Oregon ve Hollanda prosedürlerin-
de bir seri koruma önlemi gelifltirilmifl ve somutlaflt>r>lm>flt>r. Bunlar:
(1) Hasta yeterli olmal> ve ötanazi ve/veya doktor-yard>ml> intihar is-
temli olarak defalarca istemeli; (2) hastan>n azami palyatif giriflimlerle
azalmayan a¤r> ve >st>rab>n>n olmas>; (3) hastan>n ötanazi ve/veya
doktor-yard>ml> intihar iste¤inin sabit ve ciddi oldu¤undan emin ol-
mak için bir bekleme devresi olmas> ve (4) doktor, ba¤>ms>z bir mes-
lektafl>ndan ikinci görüfl almal>d>r. Oregon, hastalar>n ölümcül hasta
olmalar>n> zorunlu tutmas>na ra¤men Hollanda'n>n bu tür koruyucu
önlemleri yoktur. Doktorlar ve baflkalar> ötanazi ve/veya doktor-yar-
d>ml> intihara kat>ld>¤> için baz> kovuflturmalar olmas>na ra¤men -Dr.
Kevorkian hariç- mahkumiyet yoktur.
MAL< ÇIKAR ÇATIfiMALARI
Tarihçe
Ödeme ve vizite ücretlerinin t>bbi kararlar> nas>l etkileyece¤i endi-
flesi yeni de¤ildir. 1899'da bir doktor, Chicago'daki cerrahlar>n
%60'>n>n hasta gönderme karfl>l>¤>nda %50 komisyon ödemeye istekli
oldu¤unu bildirmiflti. Daha sonra, baz> olgularda bu komisyonu ver-
menin gereksiz cerrahi ifllemlere yol açt>¤>n> iddia etmiflti. 1912'de
Amerikan T>p Birli¤i'nin yürüttü¤ü bir çal>flma, komisyon vermenin
ola¤an bir uygulama haline geldi¤ini kesinlefltirmifltir. Patentli ilaçlar>
satmak, cerrahi aletlere patent vermek de bir as>r önce doktorlar>n say-
g>nl>¤>n> düflüren mali ç>kar çat>flmalar>n>n di¤er yöntemleriydi.
1990'larda, doktorluk hizmetlerinin vergilendirilmesi, ilaçlar>n reçete
edilmesi, ilaç ve biyoteknoloji flirketlerinin klinik araflt>rmac>lara öde-
me yapmalar> gibi etik sorunlar, mali ç>kar çat>flmalar> konusunu gün-
deme getirmifltir.
Tan>m ve Hakl>l>k
G
enellikle doktorlar>n; (1) hastalar>n>n sa¤l>¤>n> gelifltirmek, (2) bi-
yomedikal araflt>rma yürütmek, (3) gelecekteki doktorlar> e¤itmek, (4)
toplum sa¤l>¤>n> gelifltirmenin temel ilgileri oldu¤u iddia edilir (Tablo
2-4). Doktorlar>n para kazanmak, aile geçindirmek, meslek d>fl> ilgile-
rini sürdürmek gibi baflka, ikincil ilgi alanlar> da vard>r. Bu ikincil ilgi-
ler kötü de¤ildir; yasal ve takdire de¤erdir. Bu ikincil ilgilerin herhan-
gi biri, temel ilgisini yürütmeyi, özellikle hasta iyili¤ini tehlikeye atar-
sa ç>kar çat>flmas> oluflur.
Bölüm 2
T>p Mesle¤inde Biyoetik
10
TABLO 2-3
TIBB< TEDAV
Terim
fl> aktif ötanazi
Pasif ötanazi
Dolayl> ötanazi
Doktor yard>m>yla intihar
Tan>m
Hastan>n ayd>nlat>lm>fl onam> ile hastan>n yaflam>na son vermek amac>yla ilaçlar veya baflka giriflimler uygulamak
Hastan>n bilinçliyken onay verece¤i, ama vermedi¤i (örne¤in hastaya sorulmam>fl olabilir) durumda hastan>n yaflam>na
son vermek amac>yla ilaçlar veya baflka giriflimler uygulamak
Hasta bilinçsiz veya onay vermek için zihinsel olarak yetersizken (örne¤in hasta komada olabilir) hastan>n yaflam>na
son vermek amac>yla ilaçlar veya baflka giriflimler uygulamak
Bir hastan>n ölmesine izin vermek için yaflam> devam ettiren t>bbi tedavileri durdurmak veya son vermek
A¤r>y> gidermek için narkotikler veya di¤er ilaçlar> verirken solunum depresyonuna yol açarak hastan>n ölümüne
neden olmak
Hastan>n intihar amac> ile kullanaca¤>n> bilerek doktorun hastaya ilaçlar ve di¤er malzemeleri sa¤lamas>