background image
yoludur. Özetlemek ayr>ca doktorun bafllang>çta öykü al>n>rken
farketmedi¤i boflluklar> doldurmas>na izin verir. Ek olarak, hasta
veya hasta yak>n> bu s>rada öyküdeki yanl>fl bilgileri düzeltebilir.
·
Öyküyü hastaya neyin yanl>fl oldu¤unu düflündü¤ünü sorarak sonlan-
d>r.
Bu soru doktora hastan>n içinde bulundu¤u durum hakk>nda-
ki endiflelerini ve içgörüsünü de¤erlendirme olana¤> sa¤lar. Baz>
hastalar>n ak>llar>nda onlar> hemen doktora baflvurmaya yönelten
özel bir tan> vard>r. Hastalar s>kl>kla nörolojik belirtilerinin nede-
ninin multipl skleroz, amiyotrofik lateral skleroz, Alzheimer has-
tal>¤> ve beyin tümörü olabilece¤ini düflünürler.
Tan>sal Güçlükler
Doktorun tan>sal yetene¤ini s>nayan iki durum özel güçlüklere ne-
den olur.
Nörolojik Belirtilerin Bir Nedeni Olarak Fiziksel
Aile bireyleri veya baflkalar> taraf>ndan yap>lan travmatik yaralan-
malar> öykü ve muayene s>ras>nda saptamak genellikle zordur. Fizik-
sel olarak dövülmüfl bebekler, istismar edilmifl çocuklar, dövülmüfl ka-
d>nlar ve travmaya maruz kalm>fl yafll>lar genelde bu sebepten dolay>
yak>nmaya veya belirtilere katk>da bulunmaya isteksizdirler veya bu-
nu yapamayacak durumdad>rlar. Bu yayg>n problemlerin s>k karfl>la-
fl>lan nedenini gözden kaç>rmamak için tek yol her hastada bu ihtima-
li sistematik olarak dikkate almak ve fiziksel travmaya iflaret eden be-
lirtileri (genelde hemen göze çarpmayan) fark etmektir: ekimozlar ve
k>r>klar (s>kl>kla mant>kl> bir sebebe dayand>r>lan), beklenen belirtile-
rin inkar>, al>nan randevulara gelinmemesi ve nörolojik belirtilerin
aç>klanamayacak flekilde fliddetlenmesi (bafl a¤r>s>, bafl dönmesi, ku-
lakta ç>nlama, fluur kayb>).
Alkolizm ve
Bölüm 31 ve 32'ye bak>n>z. Nörolojik bozukluklar>n nedeni bilinç-
li toksin al>m> olabilir (Bölüm 111). Hastalar bu ajanlar> nas>l kullan-
d>klar> hakk>nda do¤ru bilgi vermezler. Sonuç olarak, fiziksel bulgular
ile ilaca ba¤l> hepatik ve metabolik anormallik gösteren laboratuvar ta-
rama testlerinin sonuçlar> altta yatan önemli bir soruna iflaret edebilir.
HIZLI TANI VE TEDAV< GEREKTAKUT NÖROLOJ
Ço¤u nörolojik tan>ya dikkatli ve ayr>nt>l> öykü al>m> ve uygun
tam muayene ile ulafl>l>r. Ancak, hastal>¤>n h>z> ve hastan>n ilk de¤er-
lendirmesinden sonra sadece dakikalar içerisinde uyguland>¤>nda ifle
yarayacak ve hayat kurtaracak tedavilerin olmas>, çeflitli özel durum-
larda h>zl> hareket edilmesini gerektirir. Koma (Bölüm 428), tekrarla-
yan nöbetler (Bölüm 426), akut inme (Bölüm 431 ve 432), flüphelenilen
menenjit ve ensefalit (Bölüm 437 ve 439), kafa ve omurga travmas> (Bö-
lüm 422) ve akut omurilik kompresyonunda klinik ve laboratuvar de-
¤erlendirme ile tan> konur konmaz ve solunum ve kardiyak durum
stabilize edilir edilmez acil tedaviye bafllanmal>d>r.
NÖROLOJ
Nörolojik muayene her zaman hastan>n klinik durumuna göre uy-
gulan>r. Bir çocu¤un nörolojik muayenesi bir büyük eriflkinin nörolo-
jik muayenesinden tamamen farkl>d>r, ve spesifik yak>nmalar> olan
hastan>n muayenesi o hastaya uygun bulgular üzerine odaklan>r. Öy-
leyse davran>fl veya bellek bozuklu¤u olan hastalarda daha ayr>nt>l>
bir biliflsel muayene gerekli iken, a¤r>, uyuflukluk veya güçsüzlük ya-
k>nmalar> olan hastalarda daha ayr>nt>l> duyu muayenesi yap>lmal>d>r.
Ancak, nörolojik fonksiyon ile ilgili birçok testi rutin olarak yap-
mak endikedir çünkü gelecekteki muayeneler için bir temel oluflturur-
lar ve genellikle görünüflte normal olan kiflilerde hiç flüphe edilmeyen
nörolojik hastal>klar>n saptanmas>nda veya bafllang>çta belirtileri sinir
sistemi d>fl>nda hastal>k düflündüren hastalara tan> konulmas>nda yar-
d>mc> olurlar. Bir hemisfere ait nörolojik disfonksiyonu olan hastalar-
da bütün rutin nörolojik testlerin yap>lmas> özellikle önemlidir; yoksa,
bir lezyonun veya hastal>¤>n yanl>fl lokalizasyonu muhtemeldir. Dok-
torlar için normalden sapmalar> tan>yabilmek ve derecelendirebilmek
için normal kiflilerin rutin de¤erlendirmesinde genifl tecrübe sahibi ol-
mak çok önemlidir.
Genel Muayene
Özel nörolojik belirtiler veya iflaretler genel bulgular>n h>zl> de¤er-
lendirilmesine dikkat çekmelidir. Santral sinir sistemi (SSS) veya spi-
nal kord hastal>¤> olan hastalarda bafl çevresi ölçülmelidir (eriflkinler-
de normal de¤er 55 ± 5 cm). Bafl genifllemesi nadiren normal, s>kl>kla
kal>tsal bir varyasyondur ancak beyin veya spinal kordun uzun süreli
anomalisini düflündürmelidir. Cilt "Cafe au lait" lekeleri, "adenoma
sebaceum", vasküler malformasyonlar, lipomlar, nörofibromlar ve di-
¤er lezyonlar için incelenmelidir (Bölüm 444). Boyun hareketleri, düz
bacak kald>rma ve omurga e¤rili¤i (skolyoz) de¤erlendirilmelidir.
Üfürüm için karotid oskültasyonu tüm yafll> eriflkinlerde endikedir;
karotid palpasyonu nadiren bilgi vericidir. Mesane, ba¤>rsak veya ba-
caklara ait belirtileri olan hastalarda genellikle rektal sfinkter muaye-
nesi tonusuna ve istemli kas>l>p kas>lmad>¤>na bakmak için gereklidir.
Eklem hareketlerinde k>s>tl>l>k veya a¤r>s>z eklem flifllikleri s>kl>kla
flüphelenilmeyen nörolojik bir lezyonun belirtisidir.
Nörolojik Muayene
Ayr>nt>l> nörolojik muayenenin çeflitli yönleri ileride özel belirti ve
hastal>k bölümlerinde anlat>lm>flt>r. Nörolojik muayenenin befl ana bö-
lümü tüm hastalarda de¤erlendirilmelidir. Dikkatli bir t>bbi öykü s>ra-
s>nda mental durum s>kl>kla yeterli düzeyde de¤erlendirilir: bilinç dü-
zeyi, yönelim (oryantasyon), haf>za, dil fonksiyonu, duygu durumu ve
yarg>lama. E¤er bu fonksiyonlardan herhangi biri anormalse daha ay-
r>nt>l> testler gereklidir. Tüm hastalarda yap>lmas> gerekli kraniyal si-
nir muayenesi görme keskinli¤i (düzeltilmeden ve düzeltilerek); optik
funduslar; görme alanlar>; pupiller (büyüklü¤ü ve direkt ve indirekt
>fl>¤a yan>t>); göz hareketleri; çene, yüz, yumuflak damak, boyun ve dil
hareketi ve iflitmeyi içine almal>d>r.
Motor sistem muayenesi (Bölüm 447) tüm hastalarda gereklidir,
çünkü hafif bir kuvvetsizlik genellikle hasta taraf>ndan fark edilmeye-
bilir. Kas tonusu (flask, spastik veya rijid), kas boyutu (atrofi veya hi-
pertrofi) ve kas gücü h>zl> bir flekilde de¤erlendirilebilir. Kas gücü tes-
ti her zaman, parmak ucu veya topuklarda yürüme, yatar pozisyon-
dan oturur duruma gelme, çömelikken veya derin bir koltuktan aya¤a
kalkma, kollar> bafl üzerine kald>rma ve yumruk yapma gibi özel fonk-
siyonel aktiviteleri de¤erlendirmelidir. Yürüyüfl, durufl ve koordinas-
yon de¤erlendirilir. Hasta tremor veya di¤er anormal hareketler için
gözlemlenmelidir ve kaslara fasikülasyon için bak>lmal>d>r.
Duyu muayenesinin (Bölüm 446) duyusal belirtiler olmad>kça ay-
r>nt>l> olarak yap>lmas>na gerek yoktur. Ancak ayak baflparmaklar>nda
vibrasyon duyusu ve el ve ayaklarda a¤r>, >s> ve hafif dokunma duyu-
lar>n>n normal oldu¤u tespit edilmelidir.
Kas germe refleksleri ve plantar yan>tlar, sa¤/sol simetrisi ve
proksimal ile distal refleksler veya kol ile bacak refleksleri aras>ndaki
fark aç>s>ndan her zaman de¤erlendirilmelidir. Biseps, triseps, braki-
oradialis, kuadriseps ve aflil refleksleri 1'den 4'e kadar derecelendiril-
melidir (4 = klonus; 3 = canl>; 2 = normal; 1 = hipoaktif).
Komadaki Hasta
Bilinç bozuklu¤u olan hasta için gerekli olan h>zl> muayene uyan>k
ve fark>nda olan bir kiflinin muayenesinden çok daha farkl>d>r (Bölüm
428). Nörolojik muayenenin birçok bölümü yap>lamaz: Biliflsel durum,
duyu muayenesinin alt bafll>klar>, özel motor fonksiyonlar, koordinas-
yon, yürüyüfl ve durufl. Ayr>ca kas germe refleksleri bir andan di¤eri-
ne farkl>l>k gösterme e¤ilimindedir ve ufak asimetriler uyan>k hasta-
n>nkinden çok daha az önemlidir. Bunun yerine dikkat (1) bilinç düze-
yi, (2) solunum paterni, (3) göz kapa¤> pozisyonu ve göz hareketleri,
(4) pupiller, (5) kornea refleksleri, (6) optik funduslar ve (7) motor ya-
n>tlara odaklanmal>d>r. Genel muayenenin baz> k>s>mlar> da h>zla de-
¤erlendirilmelidir: kraniyal ve spinal travma kan>tlar>, kafatas>n>n per-
küsyona hassasiyeti, ense sertli¤i (ancak bafl veya boyun travmal> has-
talar hariç) ve fiziksel suistimal delili gibi.
NÖROLOJMUHTEMEL SIK GÖRÜLEN
YAKINMALAR
Güçsüzlük
Hastalarda tipik olarak motor belirtilerden önce motor bulgular ve
tam aksine duyusal bulgulardan önce duyusal belirtiler vard>r. Bu ne-
denle ciddi güçsüzlü¤ü olan hastalar bile güçsüzlük belirtilerinden söz
etmeyebilirler. Tezat oluflturacak flekilde, "güçsüzlük" yak>nmas> olan
hastalar>n da s>kl>kla muayenede güçsüzlük varl>¤>n> do¤rulayacak
bulgular> yoktur.
Bölüm 418
Nörolojik Hastal>¤> Olan Hastaya Yaklafl>m
2616
K>s>m XXV
Nöroloji