lelleri kal>t>p kal>tmad>¤>n> belirlemelidir.
Çevresel faktörler (besin al>m>, toksinlere, günefle, strese, iklim de¤i-
flikli¤ine ve ilaç tedavisine maruz kalma) tekil genleri ya da spesifik
çevresel strese karfl> poligenik duyarl>l>¤> kal>tan bireylerde bir hasta-
l>k oluflturabilir. Yenido¤anlarda galaktoz 1 fosfat uridiltransferaz ek-
sikli¤inin taranmas> insan ya da inek sütü içtiklerinde galaktoz- 1 fos-
fat birikmesine duyarl> olan süt çocuklar>n>n tan>nmas>n> sa¤lar. Lak-
tozun k>s>tlanmas> ve sükrazla de¤ifltirilmesi galaktozemili süt çocuk-
lar>n>n yaflam>n> kurtar>r. Farmakogenetik bozukluklar genetik yatk>n-
l>k belirlendi¤inde sadece baz> fleylerden uzak durman>n tedavi edici
oldu¤u durumlara örnektir. Sa¤l>k bireyle çevre aras>nda sürekli bir
adaptasyon hali olarak görülebilir. Çevre mühendisli¤i bireydeki ge-
netik yatk>nl>¤>n belirlendi¤i ve çevrenin bireyin kendine özgü genetik
yap>s> için optimal sa¤l>¤> sa¤layacak flekilde de¤iflti¤i bir genetik te-
davi biçimidir. Çevreye genetik duyarl>l>¤>n sebep oldu¤u hastal>kla-
r>n frekans> %0 ile %100 aras>nda de¤iflmektedir. Örne¤in diyette as-
korbat al>nmad>¤> sürece skorbit tüm insanlarda geliflir çünkü hiç bi-
rimiz glukuronik asiti glukuronalakton ve askorbata dönüfltüremeyiz.
Aksine insanlar fenilalanin hidroksilaz dahil birçok hidroksilaz reaksi-
yonunda bir kofaktör olan tetrahidrobiopterini genellikle sentezleyebi-
lir. Kanda fenilalaninin artt>¤> ve fliddetli nörodejenerasyon olan baz>
nadir durumlarda (yaklafl>k 500.000'de bir) biopterin sentezlenemez.
odontoid proçes hipoplazisi ya da alantoaksiyal instabilitenin efllik
etti¤i çeflitli kondrodisplaziler ve mukopolisakkaridozlarda kuadripa-
rezi ya da ölümü önleyebilir. Marfan sendromunda aort kökü çap>n>n
dikkatli monitörizasyonu ile aortan>n cerrahi ç>kar>lmas> ve protez
ölümcül aortik diseksiyonu önleyebilir. Poliplerin de¤erlendirilmesi
ve erken dönemde kolektomi ailesel polipozis kolinin otozomal do-
minant formlar> olan ailelerde dissemine adenokarsinomu önleyebi-
lir. APC genindeki mutasyonlar>n moleküler tan>s> risk alt>ndaki aile
üyelerinin tan>nmas>na yard>m eder ve mutant alleli kal>tmayan aile
üyelerine güvence verir. Tarama ve erken dönemde cerrahi rezeksi-
yon ile kal>t>msal kanserin önlenmesi von Recklinghausen hastal>-
¤>ndaki medüller tiroid karsinomu, Wilms tümörleri ve nörofibroma-
lar için terapötiktir. Do¤umsal kusurlar için önleyici cerrahinin fayda-
s>na baflka örnekler aras>nda sferositoz ile iliflkili hemolitik anemiler
için splenektomi, pilorik stenoz için piloroplasti ve BRCA1 ya da
BRCA2 mutasyonlar> olan hastalar için mastektomi ve ooferektomi
yer al>r.
m>fl hem de siklosporin, azatioprin ve prednizon gibi rejeksiyonu ön-
leyen ilaçlarla uzun dönemli immünosupresyon imkan> olmufltur.
Kord kan>ndan eriflkin kök hücreleri erken çocuklukta nörodejeneatif
hastal>klar>n tedavisi için kullan>lmaya bafllanm>flt>r. Klonlanm>fl em-
briyonik hücreler ya da eriflkin antijenleri için yeni olan kök hücreler
bir araflt>rma kategorisinde yer alan ümit veren terapötik ajanlard>r.
Embriyonik blastosistlerden ve enükleasyon yap>lm>fl yumurtalardan
nükleer transferle kök hücrelerin üretilmesi hakk>nda önemli ölçüde
politik tart>flma sürmektedir.
f>ndan normal enzim, protein ya da fonksiyon sa¤lanmal>d>r. 2) Etki-
anlafl>lmal>d>r. 3) Konak transplante edilen organa ilave olarak veril-
mekte olan geni de tolere edebilmelidir. Bu ilkeler kemik ili¤i trans-
plantasyonu yap>ld>¤>nda özellikle geçerlidir. Bu durumda normal do-
nör kök hücreleri farkl>lafl>r ve enzimlerini al>c>n>n retiküloendotelyal
sisteme verirler. Santral sinir sisteminde ürünlerin birikmesiyle iliflkili
hastal>klar kemik ili¤i transplantasyonu ile hafifletilememifltir ancak
kemik, karaci¤er ve dalaktaki birikim azalt>lm>flt>r. Fanconi anemisi,
Bloom sendromu ve ataksi- telanjiektazi gibi bir grup metabolik has-
tal>kta kök hücre kemik ili¤i transplantasyonu defekt DNA onar>m> ile
iliflkili kal>t>msal sendromlar>n sebep oldu¤u lösemiyi önlemek için ya-
p>lm>flt>r. Karaci¤er ya da böbrek transplantasyonu tip I glikojen depo
hastal>¤>, sistinozis, akut intermitan porfiri, tip I tirozinemi, Fabry has-
tal>¤>, oksalozis ve non-nöronotropik lizozomal depo hastal>klar>nda
büyüme ve geliflme gerili¤ini geri çevirebilir. Akci¤er transplantasyo-
nu kistik fibrozis ve
aortik diseksiyonunu önlemifltir.
tan>n homeostaz>n>n geri döndürülmesini amaçlar. Bu bölümde
bahsedilen hastal>klar>n ço¤u Tablo 216- 9'da s>ralanan birkaç te-
rapötik yaklafl>m>n birlikte kullan>lmas>yla tedavi edilebilir. Örne¤in
üre döngüsü bozukluklar>nda protein al>m> s>n>rlan>r ve anabolizma
teflvik edilerek protein al>m> ya da kuru vücut kitlesinin katabolizma-
s>ndan kaynaklanan amonyak birikimi azalt>l>r. Bloke edilen reaksi-
yondaki eksik enzimi sa¤lamak için arjinin verilir ve nitrojen at>m>
için alternatif yollar indüklenir. Bu son tedavi bolca bulunan bir en-
zim olan N- glisin açilaz ile yap>l>r. Bu enzim benzoik asit ve glisin
ile birleflerek hippürik asiti oluflturur ve bu maddenin at>lmas>yla bir
nitrojen molekülü uzaklaflt>r>lm>fl olunur. Fenilasetilglutamat fleklin-
de iki molekül nitrojenin oluflturulup at>lmas> için verilir. Orotik asi-
dürinin sebebi bifonksiyonel enzim olan orotat fosforiboziltransferaz
orotidin S1 monofosfat dekarboksilazdaki eksiklikleridir. fiiddetli
anemi ve immün yetmezlik içeren hastal>k süreci eksik son ürün üri-
din oluflmas>ndan kaynaklan>r ve günde üç kez 1.0 grama kadar
varan (oral) üridin 100- 200 mg/ kg/ gün dozda replasman>yla teda-
vi edilir. Pitüiter adrenokortikotropik hormonun geri besleme inhibis-
yonu konjenital adrenal hipertrofi tedavisinde önemlidir. Bu durum-
da testosteronun afl>r> üretilmesine ba¤l> virilizasyonu önlemek için
replasman dozlar>nda hidrokortizan verilir. Vitamin eksikli¤i bozuk-
luklar>nda holoenzim fonksiyonu için gerekli bir aktif kofaktörün ön-
cülü olarak spesifik vitaminden suprafizyolojik dozlarda verilmesi
gerekir. Vitamine ba¤l> birçok metabolik bozukluk bilinmektedir ve
bunlar aras>nda piridoksine (vitamin B6) ba¤>ml> homosistinüri ve
vitamin C'ye ba¤>ml> Ehlers- Danlos sendromu tip VI yer al>r. Vita-
min B
olur. Di¤erleri aras>nda vitamin B
perfenilaleninemi yer al>r. Bloke edilen baz> metabolik reaksiyonlar
genlerinin transkripsiyonu indüklenerek art>r>labilir. Fenobarbital ve
baflka birkaç ilaç hepatik üridin difosfat glukuronil transferaz geni
ekspresyonunu indükler ve Gilbert sendromunda konjüge olmam>fl
bilirübin birikimini azalt>r. Tirozinemi tip I'de NTBC ilac> tirozinin tok-
sin süksinilaseton oluflturdu¤u katabolik yolu bloke eder ve hepato-
toksisiteyi baflar>l> bir flekilde önler.
l>t>msal bir metabolik hastal>¤>n tedavisi için kullan>labilir. Buna iyi bir
örnek Gaucher hastal>¤>nda bozulan glukoserebrozidaz enzimidir. Bu
enzim plasentadan ve rekombinant memeli hücrelerinden büyük mik-
tarda saflaflt>r>lm>flt>r. Salg>lanan enzimde biyokimyasal mühendislik-