background image
Etnik Gruplarda Genetik Testlerin Amac>
Etnik kökene dayal> genetik testin amac> t>bbi giriflimlere rehberlik
edecek bilginin elde edilmesidir. Anne ve baba adaylar>n>n homozigot
durumda iken ciddi hastal>¤a neden olan resesif allellerin heterozigot-
lu¤u için test edilmeleri üremeyle ilgili kararlar>n verilmesinde bilgi
sa¤lar. Hastal>¤a neden olan veya duyarl>l>¤> art>ran mutasyonlar için
testler yap>lmas>, hastal>¤>n önlenmesi ve tedavi edilmesi için temel
oluflturur. Her iki durumda da, genetik testlerin kullan>m> teknik fak-
törlere ve mutasyon durumuyla klinik sonuç aras>ndaki korelasyona
ba¤l>d>r. Baz> etnik gruplarda, Afrika kökenli kiflilerde görülen hiper-
tansiyon gibi genetik katk>n>n henüz tam olarak belirlenmedi¤i t>bbi
sorunlar da vard>r. Bu hastal>klar için spesifik genetik testler henüz
ulafl>labilir de¤ilse de, ciddi komplikasyonlar>n önlenmesi için bu has-
tal>klar>n zaman>nda belirlenmesi klinik izlemle sa¤lanabilir.
Etnik Gruplarda Genetik Testlerin Kesin Rolü:
Tay-Saks Hastal>¤>
Ashkenazi Yahudileri soyundan gelen kiflilerin TSD için heterozi-
gotluk yönünden test edilmeleri, genetik testlerin belirli etnik gruplar
için kullan>lmas>na bir model olabilir. Ashkenazi toplumunda görül-
dü¤ü flekliyle TSD resesif geçiflli, erken çocukluk yafllar>nda ölümle so-
nuçlanan ve ciddi nörolojik bozuklu¤a neden olan bir hastal>kt>r. Lizo-
zomal hekzosaminidaz A enziminde TSD'ye neden olan anormallik
1970'lerde belirlenmifltir ve bu enzimin aktivitesinin ölçümünün hete-
rozigot kiflileri mutasyonu tafl>mayanlardan ay>rt edebildi¤i gösteril-
mifltir. Ölçüm heterozigotlar>n saptanmas>nda hemen hemen %100
duyarl>d>r. Risk alt>ndaki toplum için e¤itim programlar>, testlerin ke-
sinli¤i ve duyarl> prenatal testler çiftin her iki üyesinin de TSD mutas-
yonu tafl>d>¤> durumlarda üreme seçenekleri sa¤lar. Ashkenazi Yahu-
dileri toplulu¤unda TSD için topluluk düzeyinde tarama yaklafl>k 30
y>ld>r yap>lmaktad>r. Bu programlar Ashkenazi toplumunda TSD'nin
insidans>n> belirgin flekilde azaltm>flt>r. Bugün TSD'ye neden olan
80'den fazla mutasyon bilinmektedir ve DNA'ya dayal> testler Ashke-
nazi toplulu¤unda TSD tafl>y>c>lar>n>n %98'ini belirleyebilmektedir.
Yüksek duyarl>l>¤> nedeniyle önce enzim testleri yap>lmakta, sonra
spesifik mutasyonun saptanmas>, prenatal tan>n>n ve di¤er aile üyele-
rinin testlerinin kolaylaflt>r>lmas> için DNA testi yap>lmaktad>r.
Etnik Gruplarda Genetik Testlerin Kesin Olmayan
Rolü: Gauche Hastal>¤>
TSD'nin aksine Gaucher hastal>¤> genetik testlerin yerinin tam ola-
rak belli olmad>¤> hastal>klara bir örnektir. Eriflkin yafllarda bafllayan
tip 1 Gaucher hastal>¤> Ashkenazi Yahudilerinde, di¤er etnik gruplara
göre daha yüksek bir risk olan 1:1000 s>kl>¤>nda görülür. Glukosereb-
rozidaz genindeki dört mutasyon Ashkenazi Yahudileri toplulu¤un-
Bölüm 38
Genetik Riskin De¤erlendirilmesi
219
K>s>m VI
Genetik
Hastal>¤>n genetik temeli moleküler düzeyde anlafl>lm>fl m>?
Hasta eriflkin mi?
Tedavi veya önleyici bir
giriflim var m>?
Hasta semptomatik mi?
Semptomatik bir akraba
var m>?
Genotip klinik gidiflle
korelasyon gösteriyor mu?
Hastal>¤a neden olan
genler birden fazla
lokusta m>?
Genetik testin tan> konmas>n>,
risk alt>ndaki akrabalar>n tetkik
edilmesini sa¤lamas> ve tedaviyi
yönlendirebilmesi için bütün
lokuslarda mutasyon testlerinin
yap>lmas> gerekebilir
Genetik test tan>n>n konmas>n>
ve risk alt>ndaki akrabalar>n
tetkik edilmesini sa¤layacakt>r
ve tedaviyi yönlendirecektir
Test seçimi risk
de¤erlendirmesine ve
hastal>¤>n moleküler
temelinin bilgisine
ba¤l>d>r
Bu ailedeki etkilenme
durumuyla genotip
aras>ndaki korelasyonu
kurmak için ilk olarak
etkilenmifl akraba test
edilmelidir
Genetik test tan>n>n
konmas>n> ve risk alt>ndaki
akrabalar>n tetkik
edilmesini sa¤layacakt>r,
ancak tedaviyi
yönlendiremeyebilir
Giriflim yap>lmas> mümkün
olmad>¤>nda çocuklarda
eriflkin yafl bafllang>çl>
hastal>klar için test yap>lmas>
tart>flmal>d>r
Gen düzeyinde testlerin yap>lmas>
mümkün de¤il
Hay>r
Hay>r
Hay>r
Hay>r
Hay>r
Hay>r
Hay>r
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
Evet
fiEKGen düzeyindeki testlerin kullan>m> hastal>¤>n moleküler patolojisinin bilinmesine ba¤l>d>r. Genotip ve klinik gidifl
aras>ndaki korelasyon bu testlerin kullan>m>na rehberlik eder. Test sonuçlar> tan>y> do¤rulayabilir, tedaviye rehberlik edebilir ve risk alt>ndaki akrabalar>n de¤erlendi-
rilmesini önerebilir.