background image
çok aflamal> do¤as>ndan kaynaklan>r ve tek hücreden malign dönüflüme
geçmesi için gerekli tüm mutasyon ve epigenetik olaylar>n oluflmas> için
zamana ihtiyaç oldu¤unu gösterir (Bölüm 187). Yafl, kanser için di¤er
faktörlerden daha güçlü bir prediktördür. Tüm kanserlerin dörtte üçü
(%76), ABD'de 55 yafl ve üzeri popülasyonun yaklafl>k %19'unda görül-
mektedir. Seksenbefl yafl sonras>nda kanser insidans>ndaki net düflüfl,
yafll>lardaki tamamlanmam>fl kanser tan>s>n> göstermesinin yan>nda,
1920 ve öncesinde do¤mufl neslin afl>r> sigara içicili¤i ile de iliflkilidir.
Yafl, kanser s>kl>¤> yan>nda, kanser tiplerini etkilemektedir.
ABD'nde, 20 yafl öncesindeki en ölümcül 5 kanser aras>nda, akut len-
fositik lösemi, beyin ve di¤er nörolojik sistem kanserleri, kemik ve ek-
lem, endokrin ve yumuflak dokulardan kaynaklanan kanserler yer al>r.
Yirmi ile 59 yafl aras>ndaki kad>nlarda, meme kanseri en ölümcül kan-
serdir. Altm>fl yafl ve üzerindeki en yayg>n 4 kanser aras>nda, akci¤er
ve bronfl (Bölüm 201), meme (Bölüm 208), prostat (Bölüm 211), kolon
ve rektum kanseri (Bölüm 203) yer almaktad>r.
Cinsiyet
Tiroid, safra kesesi ve anüs kanserleri hariç tutulursa, her iki cinsi-
yette en s>k görülen kanserlerin insidans>, erkeklerde daha yüksektir.
Orofarenks, özefagus, larinks, akci¤er ve böbrek kanserlerinin erkek-
lerde çok daha fazla görünmesinde, tütün ve/veya alkol kullan>m>n>n
daha fazla olmas>n>n katk>s> olabilir. Beyin, hematopoietik ve çocuk-
luk ça¤> kanserlerinde nedenler belirsizdir.
Sosyoekonomik Durum, Irk ve Soy
Afrikal> Amerikal>larda kanser insidans> ve kanserden ölüm s>kl>-
¤>, orant>s>z olarak daha fazla görülmektedir. Ölümlerdeki >rk farkl>l>-
¤> en çok prostat, mide, larinks (erkek), myeloma ve serviks kanserle-
rinde görülmektedir. Daha kaliteli prevansiyon, erken tan> ve tedavi
için, e¤itim, risk faktörlerinin >rkla iliflkili biyolojik farkl>l>klarla olan
iliflkisini araflt>ran az say>da çal>flmalar yap>lm>flt>r. Giderek artan veri-
ler, sosyoekonomik faktörlerin bu eflitsizliklerin üzerinde önemli bir
etken oldu¤unu göstermektedir (Bölüm 5). Örne¤in, ABD'de tüm >rk
veya etnik yap>lar içinde meme kanseri mortalitesi, siyah kad>nlarda
en yüksektir. Bununla birlikte, meme kanseri insidans>n>n beyaz ka-
d>nlarda daha fazla rapor edilmesinin nedeni, siyah kad>nlardaki me-
me kanserinin var olandan daha az tan> konmas>d>r. Meme kanserli
kad>nlardaki sa¤kal>m, genel popülasyonda siyahlarda daha az olma-
s>na ra¤men, askeri hastanelerde her iki >rk eflit muamele gördü¤ün-
den dolay>, sa¤kal>m her iki >rkta benzerdir. Prostat, serviks, uterus,
kolon ve rektum gibi di¤er kanserlere ba¤l> göreceli sa¤kal>m, beyaz-
lara göre Afrikal> Amerikal>larda daha düflüktür.
ABD'deki di¤er >rklar da, farkl> kanser görünümlerine sahiptir.
panyollar aras>nda, safra kesesi, mide, serviks kanserleri; Hint as>ll>lar
aras>nda safra kesesi, mide ve serviks kanserleri; Japon'larda mide ve
karaci¤er kanserleri; Çinli'lerde nazofarenks, karaci¤er ve mide kan-
serleri; Havai'lilerde meme, özefagus, karaci¤er, pankreas, akci¤er ve
serviks kanserleri, beyazlara göre, yafla-göre ayarlanm>fl insidans ve
mortalite oranlar>n>n yüksek oldu¤u kanserler olmas>na ra¤men, Fili-
pin as>ll> kiflilerde, mide, karaci¤er, oral kavite ve özefagus kanseri d>-
fl>ndaki birçok kanser riski daha azd>r. Bu çok say>daki etnik yap>lar
aras>nda tütün kullan>m>, diyet al>flkanl>klar>, infeksiyöz temaslar ve-
ya t>bbi bak>m aç>s>ndan farkl>l>klar>n oldu¤u bilinmektedir. Bu eflit-
sizliklerin azalt>lmas> için pratik önlemlerin ortaya ç>kar>lmas> amaçl>
çal>flmalara gereksinim vard>r.
Kanser Nedenleri
Spesifik bir mikroorganizma temas>yla infeksiyöz hastal>klar tan>m-
lanm>fl iken, kanser gibi kronik hastal>klarda tek bir neden de¤il, pek
çok say>da neden söz konusudur. Örne¤in, tütün ve sigara kullan>m> ak-
ci¤er kanseri için en önemli neden olmakla beraber, hastal>¤>n görülme-
si için ne gerekli ne de tek nedendir. Akci¤er kanserlerinin yaklafl>k
%10-15'i aktif olarak sigara içmeyenlerde görülürken, uzun-süreli siga-
ra içenlerin sadece yaklafl>k %20'sinde akci¤er kanseri geliflmektedir.
Tütün
ABD'de, tütün maruziyeti (Bölüm 30) akci¤er kanserinin en büyük
tek nedenidir. Tütün duman>nda, hayvan ve insanlarda en az 50'sinin
Bölüm 185
Kanser Epidemiyolojisi
1337
K>s>m XV
Onkoloji
fiEK. A. 1975-2003 erkekler, surveillance
Epidemiology and End Results (SEER), ertelenen raporlamaya göre düzeltilmifl
kanser insidans oranlar>ndaki zamana göre e¤ilimler. B. 1975-2003 kad>nlar,Sur-
veillance Epidemiology and End Results (SEER), ertelenen raporlamaya göre
düzeltilmifl kanser insidans oranlar>ndaki zamana göre e¤ilimler
Prostat
Akci¤er ve bronfl
Kolon ve rektum
Mesane
NHL
Melanom
Erkek
Meme
Akci¤er ve bronfl
Kolon ve rektum
Korpus uteri
NHL
Over
100.000'de
Oran>
100.000'de
Oran>
Kad>n
TABLO 185-2
ÜÇ ZAMAN PERYODU SIRASINDA
SEÇSA/KALIM* (%), ABD, SEER
Bölge
1975-1977
1984-1986
1996-2002
Tüm bölgeler
50
53
66
Meme (kad>n)
75
79
89
Kolon
51
59
65
Lösemi
35
42
49
Akci¤er ve bronfl
13
13
16
Cilt melanomas>
82
86
92
Non-Hodgkin lenfoma
48
53
63
Over
37
40
45
Pankreas
2
3
5
Prostat
69
76
100
Rektum
49
57
66
Üriner mesane
73
78
82
*2003'e kadar takip edilen hastalara göre befl y>ll>k relatif sa¤kal>m oranlar>
Over kanseri s>n>fland>rmas>nda yak>n zamandaki de¤ifliklikler 1996-2002 sa¤kal>m
oranlar> etkilenmifltir.
Surveillance, Epidemiology and End Results Program (SEER), 1975-2003, Division
of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2006'dan
al>nm>flt>r.
fiEK(SEER) alan>nda birlefltirilmifl tüm kanserler için yafl ve cinsiyet spesifik in-
sidans>, 2003.
100.000'de
Oran>
Erkek
Kad>n
Yafl