background image
Hastan>n ana flikayetinin belirlenmesi, tam bir anamnez ve eksik-
siz fizik muayene karaci¤er hastas>na yaklafl>m>n temelini oluflturur.
Karaci¤er hastal>¤> için mevcut olan risk faktörlerinin belirlenmesi de
özellikle önem tafl>maktad>r.
Hastalara iliflkin semptomlar belirgin olmayabilir, bunlar>n fark>-
na varmak klinisyeni bir karaci¤er hastal>¤> olabilece¤i yönünde uya-
rabilir. Di¤er yanda hastan>n hayat kalitesi önemli derecede bozulmufl
olabilir. Bütün bunlara ra¤men karaci¤er hastal>¤>n>n oldu¤una dair
düflünce genellikle rutin sa¤l>k kontrolleri, spesifik olmayan semp-
tomlar veya baflka bir medikal flikayet nedeniyle yap>lan laboratuar
testlerinin sonuçlar>ndan elde edilmektedir.
Karaci¤er hasar>n>n boyutu inflamasyondan fibroza ve siroza kadar
de¤iflebilir. Karaci¤erin fonksiyonlar>n>n ileri derecede bozulmas>yla
karakterize olan karaci¤er yetmezli¤i, akut ve fulminan olabilir. Fakat
pek çok karaci¤er hastal>¤> daha çok uzun dönemde komplikasyonlara
neden olan kronikleflmeye meyilli ve yavafl seyirlidir. Bu yüzden do¤ru
tan>y> koymak baflar>l> bir tedavi için f>rsat sa¤layabilmektedir.
KARACBEL
Sar>l>k
Klasik olarak karaci¤er hastal>klar>n>n bulgusu olarak bilinen sar>-
l>k hastalar>n kendileri taraf>ndan da belirlenebilir, bundan dolay>
"gözlerde sararma" (fiekil 149-1) fleklinde ana flikayetin bir parças> ola-
bilir. Genel olarak sar>l>k bilirubin metabolizmas>n>n baz> yönlerinde
aksama oldu¤unun iyi bir iflaretçesidir (Bilirubinin al>m, konjugasyon
at>l>m; Bölüm 150).
Halsizlik
Enerji yoksunlu¤u veya halsizlik karaci¤er hastal>klar>n>n en s>k
semptomu olabilir, bazen akut karaci¤er hasar>yla (örnek olarak akut
viral hepatit; Bölüm 151) veya bir kronik rahats>zl>kla (örnek olarak
primer biler siroz [Bölüm 159] ve kronik hepatit C enfeksiyonu [Bölüm
152]) iliflkili olabilir. Karaci¤er hastal>klar>n>n seyrinde görülen halsiz-
li¤in patagonezi bilinmemektedir, nörolojik bozukluk ve anormal
muskuloskeletal fonksiyon ile ilgili görünmemektedir, bununla birlik-
te uyku bozuklu¤u, depresyon serotoninerjik ve opioid sistemle de
iliflkilendirilebilir. E¤er halsizlik flikayeti çok belirginse karaci¤er has-
tal>¤> d>fl>nda hipotiroidizm (Bölüm 244), anemi (Bölüm 162) ve dep-
resyon (Bölüm 420) gibi durumlar ekarte edilmelidir.
Kafl>nt>
Kafl>nt> (Bölüm 462) özellikle kolestaz ile karakterize karaci¤er has-
tal>klar>n>n, muhtemelen safra ile at>lamayan maddelerin dokuda birik-
mesiyle oluflan bir belirtidir. Fakat pruritojenlerin do¤as> bilinmemek-
tedir ve safra asitlerinin bu semptomdaki rollerini belirleyen bir kan>t
yoktur. Kolestaz>n neden oldu¤u kafl>nt> patagonezinde hipotez olarak
opioiderjik nörotransmisyondaki art>fltan söz edilmektedir. Opiat anta-
gonistlerin (örnek olarak naloxone, 0.4 mg intravenöz bolus, 0.02
g/kg/dk devaml> infüzyonla idame) kullan>lmas>yla kafl>nt>da iyilefl-
me görülmesi de bu hipotezi desteklemektedir. Kafl>nt>n>n karaci¤er
hastal>¤>n>n tan>s>n>n konulmas>ndan y>llar önce ortaya ç>kabilmesi ne-
deniyle de de¤erlendirilmesinin önemini art>rmaktad>r.
zl>k ve Kilo Kayb>
zl>k akut geliflen karaci¤er hastal>klar>n>n seyrine efllik ede-
bilir. ¤> bulunanlarda da ifltahs>zl>k, kilo kay-
b> ve kas dokusunda zay>flama görülebilir. -
¤>nda kilo kayb>, hastalarda su tutulumuna ba¤l> olarak kuru a¤>rl>-
¤>ndaki kayb> telafi edebilece¤inden iyi bir belirteç de¤ildir.
Kar>n A¤r>s>
Karaci¤er hastal>¤> bulunanlar normal popülasyona k>yasla daha
s>k olarak özelliklede ö¤ünlerden sonra artan kar>n a¤r>s>ndan flikayet
etmektedir. Siroz hastalar>nda safra kesesi tafl> görülme prevelans>nda
art>fl olmas> nedeniyle kar>n a¤r>s> olan karaci¤er hastalar>nda bilier
kolik ve akut kolesistit göz önünde tutulmal>d>r.
Koku ve Tad Duyusunda De¤ifliklik
Tat alma (örnek olarak hipogozi, disgozi, [Bölüm 453]) anormallik-
leri karaci¤er hastal>klar>n>n komplikasyonu olarak kabul görmekte-
dir. Akut hepatit B hastal>¤> olan sigara ba¤>ml>lar>nda ve muhtemelen
di¤er akut karaci¤er hastalar> olanlarda, tat alma duyusundaki de¤ifl-
me nedeniyle sigara içme iste¤i azalmaktad>r. Karaci¤er hastal>l>kla-
r>nda ac>, tatl>, ekfli ve tuzlu tatlar>n> tan>mada veya alg>lamada hassa-
siyet kayb> oluflmaktad>r. Magnezyum, çinko ve A vitamini gibi bir k>-
s>m elementlerin serum konsantrasyonlar>nda azalma baz> karaci¤er
hastalar>nda görülmektedir ve tat alma duyusunda bozulma vard>r.
Karaci¤er hastalar>nda ortaya ç>kan tat alma anormalliklerinin merke-
zi bir mediatörü olabilece¤i düflünülmüfltür. Sirozla iliflkili olan hipoz-
mia karaci¤er nakli sonras> düzelebilmektedir.
Kiflilik De¤ifliklikleri ve Uyku Bozukluklar>
Dekompanse karaci¤er yetmezli¤inin en çarp>c> göstergesi nörot-
ransmisyonal inhibisyon ile karakterize olan hepatik ensefalopatidir
(Bölüm 157). Belirtileri silik veya belirgin olabilir. Hastalar>n insomni
ve gün içinde uyan>k kalmakta zorlanma olarak belirtti¤i, uyku al>fl-
kanl>¤> paterninin tersine dönmesi s>k görülmektedir. Konfüzyon, bi-
liflsel fonksiyonlarda yetersizlikler ve sald>rganl>¤>n da eklenebildi¤i
kiflilik de¤ifliklikleri hasta yak>nlar> taraf>ndan bildirilebilir.
Dispne
Hepatopulmoner sendrom (Bölüm 157), portopulmoner sendrom
(Bölüm 67 ve 157) ve alkol ba¤>ml>¤> ile iliflkili olabilen ve de son za-
manlarda kronik hepatit C enfeksiyonun komplikasyonu olarak bili-
nen kardiyomyopati (Bölüm 59) karaci¤er hastal>¤> olanlarda egzersiz
tolerans>nda azalmaya ve nefes darl>¤>na sebep olmaktad>r. Dispne
ayr>ca asite ba¤l> olarak diafragm hareketlerindeki k>s>tlanmaya ba¤l>-
da oluflabilmektedir.
Kanama
Hematemez, melena veya hematokezya fleklindeki kanama anam-
nezi portal hipertansiyonu (Bölüm 157) olan hastalar> belirleyebilir.
D>flk> Karakteri
Sar>l>k, bilier obstruksiyon sonucu safra pigmentlerinin miktar>n>n
d>flk>da azalmas> nedeniyle akolik (örnek olarak, soluk) gaita olufltu-
rur. Derin kolestaz ile karakterize karaci¤er hastal>klar>nda ince bar-
sakta safra asitlerin miktar>n>n azalmas> nedeniyle, miçel oluflturabil-
mesi için gereken kritik konsantrasyon seviyesinin ulaflamamas> sonu-
cunda oluflan ya¤ emilimi bozuklu¤u baz> vakalarda ishale (Bölüm
143) neden olmaktad>r. ca primer sklerozan kolanjit (Bölüm
159) ve kolestazla iliflki olabilen inflamatuar barsak hastal>klar>n>n
(Bölüm 144) bafll>ca belirtisidir.
Görme Bozukluklar>
Hastalar fark>nda olmayabilseler de vitamin A eksikli¤i karanl>kta
görme adaptasyonu bozulmas> fleklinde ortaya ç>kar. Emilim bozuklu-
¤u ve retinol ba¤lay>c> proteinin ifllevselli¤inde azalma nedeniyle vita-
min A eksili¤i karaci¤er hastal>klar>nda görülebilir. Ek olarak karaci-
¤erde depolanan vitamin A'n>n, stoklardan kana sal>nmas>nda bir bo-
zulma olabilmektedir.
Kemik A¤r>s> ve K>r>klar
Uzun kemiklerde (örnek olarak, tibia) ve eklemlerde a¤r>, bazen
clubbing (çomaklaflma) ile iliflkilidir, sirozun bir komplikasyonu olan
hipertrofik osteoartropatinin (Bölüm 189) varl>¤>na iflaret eder. Koles-
tatikte tipte karaci¤er hastal>klar>nda çarp>c> flekilde ortaya ç>kan oste-
openi (Bölüm 264) nedenli kemik k>r>klar> etyolojisi bilinmese de, D vi-
tamini emiliminin bozulmas>na ba¤l> geliflen osteomalazi (Bölüm 265)
ile alakal> olabilir.
A¤r>
Özelikle çocuklarda görülmek üzere, karaci¤er hastal>¤> olanlarda
kolestaza sekonder olarak geliflen periferik nöropati (Bölüm 446) loka-
lize nörolojik kusurlar ve a¤r> semptomlar> fleklinde ortaya ç>kabilir.
Hiperpigmentasyon
Hiperpigmentasyon (Bölüm 467) karaci¤er hastal>klar>n>n, genellik-
lede kolestatik tiptekilerin, bir komplikasyonudur. Patogenezi bilinme-
mektedir, fakat a-melonosit-stimulan hormonun mevcudiyetinin artm>fl
olmas>n>n bu durum için yard>mc> bir faktör oldu¤u ileri sürülmüfltür.
Titreme ve Ürperme
Titreme ve ürperme enfeksiyon varl>¤>nda ortaya ç>kabilir. Asitli
hastada spontan bakterial peritonit (Bölüm 157), primer sklerozan ko-
lanjitli (Bölüm 159) hastalarda safra yollar>n>n enfeksiyonu ve alkolik
karaci¤er hastal>¤> bulunan immün yetmezlik hastalarda menenjit (Bö-
lüm 437) veya pnömoni (Bölüm 97) karaci¤er hastal>¤>n>n seyrinde
komplikasyon oluflturabilen örneklerdir.
K>s>m XIII
Hepatoloji
Bölüm 149
Karaci¤er Hastalar>na Yaklafl>m
1087
149
KARACYAKLAfiIM
Nora V. Bergasa